जेव्हा तुम्ही योग्य बीएमआय पातळी आणि वजन नियंत्रणात ठेवण्याचा प्रयत्न करत असाल, तेव्हा तुम्ही योग्य आहार, व्यायाम करणे आणि विशेषत: तुम्ही काय खाता-पिता यावर लक्ष ठेवणे गरजेचे आहे. आपल्या खाण्याच्या सवयींचा जसा वजनावर परिणाम होतो, तसाच मद्यपानाचा वजनावर परिणाम होतो. त्याच कारणास्तव, असे मानले जाते की, दारू पिण्याच्या सवयीमुळे वजन वाढू शकते आणि लठ्ठपणा येऊ शकतो. अल्कोहोलचे दीर्घकाळ सेवन केल्यास यकृताच्या समस्या निर्माण होऊ शकतात. दारुचं सेवन वजन वाढवणारे ठरू शकतं का? तुम्ही तुमच्या बिअरमधून किती कॅलरीज शरिरामध्ये घेता? चला, या शंकांचे आज निराकरण करूया आणि अल्कोहोल आणि वजन वाढणे यांच्यातील नेमका संबंध काय आहे, हे पाहूया…

मद्यपानामुळे वजन कमी होते का?
मद्य हे आरोग्यासाठी नक्कीच चांगलं नाही. मध्यम प्रमाणात मद्यपान केल्याने काही आरोग्य फायदे होऊ शकतात, उदाहरणार्थ एक ग्लास रेड वाईनमधून तुम्हाला मिळणारे अँटीऑक्सिडंट बूस्ट होऊ शकतात; परंतु त्या तुलनेत अल्कोहोलचे जास्त सेवन केल्याने नुकसान अधिक होऊ शकते. जर तुम्ही दीर्घकाळ मद्यपान करत असाल तर काही आरोग्यविषयक परिणामांची भीती बाळगावी लागेल. अल्कोहोल न्यूरोटॉक्सिन म्हणून काम करू शकते आणि मेंदूच्या त्या भागांना नुकसान करू शकते जे तुमच्या निर्णय क्षमता नियंत्रित करतात. कोलेस्टेरॉलची पातळी वाढवण्यापासून, उच्च रक्तदाब निर्माण करणे, विकारांचा धोका वाढवणे, यकृत खराब होणे अशा समस्या जास्त प्रमाणात अल्कोहोल घेण्यामुळे वाढू शकतात, ज्यामुळे अप्रत्यक्षपणे लठ्ठपणाचा धोका वाढू शकतो.
जास्त बिअर घेतल्याने सर्वात सामान्यपणे चर्चिल्या गेलेल्या परिणामांपैकी एक म्हणजे बर्च झाडापासून तयार केलेले पोट असू शकते. हे केवळ पोटाच्या चरबीपुरते मर्यादित नसले तरी, भरपूर बिअर (जी माल्टोज किंवा माल्टोडेक्स्ट्रिनच्या स्वरूपात साखरेपासून बनलेली असते) पिल्याने इतर ठिकाणीही वजन वाढू शकते.

अल्कोहोलिक ड्रिंक्समध्ये किती कॅलरीज असतात?
अल्कोहोल पिण्यातील समस्यांपैकी एक म्हणजे तुम्ही घेत असलेल्या रिकाम्या कॅलरींची संख्या ही असू शकते. रिकाम्या कॅलरी, म्हणजे कोणत्याही प्रकारचे वास्तविक पोषण नसलेले पेय/खाद्य पदार्थ. त्यांचं वजन वाढण्यामागे सर्वात मोठे योगदान असू शकते. याशिवाय अल्कोहोलयुक्त पेये एक प्रकारचे पेयांमध्ये इतर कोणत्याही प्रकारच्या अन्न किंवा पेयापेक्षा जास्त कॅलरी की जास्त असू शकतात. आपण मोजायचं ठरवलं तर अल्कोहोलिक ड्रिंकच्या प्रति ग्रॅममध्ये सरासरी 4-7 कॅलरीज असतात (एका बिअरमध्ये प्रति 100 ग्रॅम 43 कॅलरीज असू शकतात, तर त्याच प्रमाणात मद्यामध्ये सुमारे 295 कॅलरीज असू शकतात). आता, जेव्हा तुम्ही ते इतर कॉकटेल सिरप किंवा ज्यूसमध्ये मिसळता (प्रक्रिया केलेले, साखरेचे प्रमाण जास्त असते आणि ती स्वतःच रसायने असतात), तेव्हा तुम्ही पुन्हा एकदा कॅलरीजवर भार टाकता आणि तुमच्या पेयातील साखरेची पातळी वाढवता. म्हणून, तुमच्याकडे जितकी जास्त पेये असतील तितकी तुमची कॅलरी जास्त असेल. तुमच्याकडे खर्च करण्यापेक्षा जास्त कॅलरी असल्यास, तुम्ही वजन कमी करण्याच्या मूलभूत तत्त्वाचा पराभव करता आणि वजन वाढण्याचा धोका पत्करता.

मद्य शरीरातील फॅट बर्न करण्यापासून कसे दूर ठेवते?
मद्यपानामुळे व्यक्तीच्या आरोग्यावर आणि वजन कमी करण्याच्या उद्दिष्टांवर एकापेक्षा जास्त मार्गांनी परिणाम होऊ शकतो. आपल्या सर्वांना माहित आहे की, वजन कमी होणे हे केवळ आहार किंवा व्यायामाचा परिणाम नाही तर अतिरिक्त जीवनशैली घटकांवर देखील अवलंबून आहे. अल्कोहोलच्या सवयी आणि मद्यपानाच्या अतिसेवनामुळे तुमच्या जीवनशैलीवर लक्षणीय परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे तुम्ही तुमचे अन्न आणि व्यायामाच्या सवयींवर नियंत्रण ठेवत असला, तरीही वजन कमी करणे अधिक कठीण वाटते.
लक्षात ठेवा की, जास्त प्रमाणात मद्यपान केल्याने तुमच्या झोपेवर वाईट परिणाम होऊ शकतो. बरेच लोक झोपेसाठी मदत म्हणून अल्कोहोलवर अवलंबून असताना, त्याचा झोपेच्या गुणवत्तेवर देखील वाईट परिणाम होतो.
अभ्यासात असे आढळून आले आहे की, ”अल्कोहोलचे न्यूरोटॉक्सिक प्रभाव शरीरातील मेलाटोनिनच्या पातळीवर परिणाम करू शकतात आणि तुमच्या झोपेचा कालावधी खराब करू शकतात, तिची गुणवत्ता खराब करू शकतात आणि एखाद्याला वारंवार स्वप्ने पडण्याची शक्यता निर्माण होते. जेव्हा तुम्हाला चांगल्या दर्जाची, अखंड झोप मिळत नाही, तेव्हा तुम्हाला भूक लागते, ऊर्जा नसते आणि हार्मोनल स्रावात देखील व्यत्यय येतो. या सर्वांमुळे वजनावर परिमाम होतो.”

मद्यपान केल्याने हार्मोन्सवर परिणाम होऊ शकतो-
अल्कोहोलच्या सेवनामुळे तुमच्या हार्मोनल स्तरावर मोठ्या प्रमाणात परिणाम होतो, जे चयापचय, वजन वाढणे आणि कमी होणे नियंत्रित करते. जेव्हा तुम्ही अल्कोहोल सेवन करता, तेव्हा ते हार्मोनल ग्रंथीत बिघाड होऊ शकतो. जास्त प्रमाणात अल्कोहोल सेवन केल्याने कोर्टिसोलची (cortisol) पातळी वाढू शकते, ज्याचा थेट संबंध वजन वाढण्याशी आहे. हे देखील आढळून आले आहे की
वजन कमी होणे हे कॅलरीच्या कमतरतेमुळे होते अल्कोहोलयुक्त पेये क्वचितच एकटी घेतली जातात. त्यामुळे तुमच्या पिण्याच्या सवयीचा तुमच्या भुकेच्या पातळीवर दोन प्रकारे परिणाम होऊ शकतो- एक, तुम्ही तुमच्या ड्रिंक्ससोबत कोणताही स्नॅक्स घेता तेव्हा तुम्हाला हव्या त्यापेक्षा जास्त कॅलरी वापरता येतात आणि दुसरे म्हणजे, भूकेवर परिणाम होतो.
अल्कोहोल भूक वाढवते, झोपेचे स्वरूप खराब करते (जे भुकेच्या पातळीवर देखील परिणाम करू शकते) आणि विशेषतः कार्बोहायड्रेट-समृद्ध अन्नाची लालसा वाढवते. याशिवाय, अल्कोहोल पिण्यामुळे मेंदूचा भूक नियंत्रित करणारा भाग नियंत्रित होतो, लेप्टिन आणि घरेलिन सारख्या संप्रेरकांवर प्रभाव पडतो आणि त्यामुळे तुम्हाला उच्च-कॅलरीयुक्त पदार्थ मिळतात, असे सुचवणारे काही पुरावे आहेत.

तुम्ही वजन कमी करण्याचा प्रयत्न करत असाल तर तुम्ही मद्यपान पूर्णपणे थांबवावे का?
निर्णय स्पष्ट आहे- अल्कोहोल हे निश्चितपणे उच्च उष्मांक असलेले पेय असले तरी, ते इतर जीवनशैलीच्या सवयींवर आणि वजन वाढण्यास कारणीभूत घटकांवर देखील प्रभाव टाकू शकते. म्हणून, जर तुम्ही तुमच्या अल्कोहोलच्या सेवनाचं, व्यसन असेल, तर तुम्हाला लठ्ठपणा आणि हृदयरोग, यकृत निकामी होणं, पाचन समस्या, कर्करोग आणि अगदी मानसिक आजारांसह इतर आरोग्य समस्यांचा धोका निर्माण होऊ शकतो.

हे लक्षात ठेवायला हवं की, ”अल्कोहोलच्या सेवन सजगपणे करायला हवं. जादा अल्कोहोल ही नक्कीच चांगली सवय नाही आणि त्याचा तुमच्या आरोग्यावर दीर्घकालीन परिणाम होत होतो तरीही कधीतरी एक ग्लास (किंवा जास्तीत जास्त दोन) अल्कोहोलयुक्त पेये पिणे सुरक्षित असेल. अल्कोहोलचा तुमच्या आरोग्यावर, तुमच्या मानसिक आरोग्यावर कसा परिणाम होतो याचे स्वतः निरीक्षण करा आणि तुम्हाला स्वतःला धोका असल्याचे आढळल्यास लवकरात लवकर ते दारू पिणं सोडा.”
Esakal