१. मुलांचे बँक खाते
१८ वर्षांच्या आत असलेल्या मुलांच्या बँक खात्यात जमा होणारे व्याज व इतर उत्पन्न हे त्या पालकाच्या उत्पन्नात धरले जाते, ज्याचे उत्पन्न जास्त आहे. हे व्याज व अन्य उत्पन्न दाखवायचे राहते. यातून प्रत्येक मुलासाठी वार्षिक १,५०० रुपये वजावट मिळते. तसेच मुलांनी स्वतःच्या कष्टाने किंवा कौशल्याने कमावलेले उत्पन्न यात धरले जात नाही. ते त्याच्याच उत्पन्नात धरून वेगळे कर विवरणपत्र (टॅक्स रिटर्न) भरता येते.
…तर येईल नोटीस, सोशल मीडियावर श्रीमंती दाखवणाऱ्यांवर आयकर विभागाची करडी नजर!
२. मिळणारे व्याज
सर्व बचत खात्यांवरील व्याज तसेच मुदत ठेवींवरील व्याज हे इतर उत्पन्न या सदरात दाखवावे लागते. यात बचत खात्यावरील व्याजावर १० हजार रुपये वजावट मिळते. त्यामुळे बरेचवेळा हे व्याज योग्य रकान्यात दाखवणे राहून जाते. आधी उत्पन्न मिळवून मग वजावट घ्यायची असते. यासाठी वार्षिक महिती पत्रकात आता बचत खात्यावरील व्याज दिसत आहे ना त्याची नोंद घ्या. ज्येष्ठ नागरिकांना बचत आणि मुदत ठेवींवरील व्याजावर ५० हजार रुपयांपर्यंत वजावट मिळते. अर्थात ते आधी उत्पन्न म्हणून दाखवणे जरुरी आहे.
३. म्युच्युअल फंड
म्युच्युअल फंडातील एका योजनेतून त्याच फंडाच्या दुसऱ्या योजनेत पैसे हस्तांतरित (ट्रान्स्फर) केले, तर त्याला ‘स्विच’ असे म्हणतात. यात मूळ योजनेतील विक्री व आधी झालेल्या खरेदीच्या फरकावर भांडवली नफा झाल्यास कर भरावा लागतो. त्यामुळे असा व्यवहार झाला असल्यास म्युच्युअल फंडाकडून तसे ‘स्टेटमेंट’ मागावे व उत्पन्न कर विवरणपत्रात दाखवावे. नुकसान झाले असेल तर इतर भांडवली नफ्यासमोर ते ‘सेट ऑफ’ करता येईल.
ITR Filing 2023: पहिल्यांदाच इन्कम टॅक्स रिटर्न भरताय? मग गोंधळ टाळण्यासाठी जाणून घ्या संपूर्ण प्रक्रिया
४. विदेशातील वास्तव्य
विदेशात काही वर्षे वास्तव्य करून आता भारतात परत स्थायिक झालेल्या निवासी भारतीयांना कर विवरणपत्र भरताना जास्त काळजी घेणे आवश्यक आहे. त्यांचे भारतातील उत्पन्न ते दाखवत असतीलच परंतु विदेशातील त्यांच्या सर्व मालमत्तांचे विवरण त्यांना कर विवरण अर्जात दाखवणे जरुरी आहे. एवढेच नव्हे; तर विदेशातील उत्पन्न ही दाखवून त्यावर कर भरावा लागतो. जर विदेशात कर कापला गेला असेल तर फॉर्म-६७ भरून त्याचे क्रेडिट येथील करभरणा करायच्या वेळी घेऊ शकतात. यासाठी भारत व त्या देशात झालेल्या करारातील तरतुदीनुसार करभरणा करावा लागतो. त्यामुळे आवश्यकतेनुसार कर सल्लागाराची मदत घ्यावी.
ITR Filing: आयकर भरताना ही चूक पडेल महागात! रिफंडऐवजी आयकर खात्याकडून मिळेल नोटीस
५. घराचे भाडे
दोनपेक्षा अधिक घरे असल्यास व कोणतेच घर भाड्याने न दिल्यास कोणतीही दोन घरे सोडून तिसऱ्या घराचे भाडे जणू मिळत आहे असे मानून कर विवरणपत्रात दाखवावे लागते. याला डीम्ड रेन्ट असे म्हटले जाते. यासाठी ते घर जेथे आहे त्या परिसरातील घरांच्या भाड्याइतके वार्षिक भाडे दाखवावे लागते. यातून ३० टक्के वजावट मिळते. तसेच गृहकर्ज वजावट ही दोन लाख रुपयांपर्यंत मिळू शकते.
६. सामायिक मालमत्ता
बरेचवेळा गावातील सामायिक मालमत्ता किंवा जमिनजुमला भावाबहिणी कडून विकली जाते. त्यात तुमचे नाव वारसदार म्हणून असेल तर त्यावरील भांडवली नफा आपल्या वैयक्तिक कर विवरणापत्रामध्ये आपल्याला त्यातील वाट्याएवढा दाखवावा लागतो. तो वाचवण्यासाठी सरकारी कंपन्याचे करबचत रोखे घेता येतात. त्यामुळे गेल्यावर्षी असे व्यवहार झाले असल्यास ते आपल्या वार्षिक महिती पत्रकात दिसतील. आपणही ते कर विवरणपत्रामध्ये दाखवावेत.
७. वैयक्तिक माहितीतील बदल
पगारदार करदाते बरेच वेळा ऑफिसमधील कोणाच्या तरी मदतीने कर विवरणपत्र भरतात. अशा वेळी कधी कधी ईमेल आयडी व मोबाइल नंबर ऑफिसचा दिला जातो. पुढे नोकरीत बदल झाल्यास प्राप्तिकर खात्याच्या वेब पोर्टलवर मात्र बदल करायचा राहतो. त्यामुळे खात्याकडून पाठवलेले मेसेज व मेल मिळू शकत नाहीत. त्यामुळे शक्यतो मोबाइल व ईमेल आयडी स्वतःचा द्या. तसेच तुमचा पासवर्ड तुमच्याकडे ठेवा.
