नागपूरः येथे ठेवण्यात आलेल्या या वाघाला कृत्रिम पाय बसवता येईल का, या दृष्टीने वनविभागाने मागील काही वर्षांपासून कसोशीचे प्रयत्न केले. साहेबराव या वाघांची सर्व तपासणी आणि मोजमाप करून शनिवारी या वाघाला कृत्रिम पाय बसविण्याचा निर्णय वनविभाग आणि संबंधित पशुवैद्यकीय अधिकाऱ्यांनी घेतला.

साहेबरावाला बेशुद्ध करून हा कृत्रिम पाय बसविण्याचा प्रयोग झाला. परंतु, ज्यावेळी साहेबराव शुद्धीवर आला तेव्हा त्याने पाय आपटून हा कृत्रिम पाय अर्धबेशुद्ध अवस्थेतच काढून फेकला. त्यामुळे वनविभागाने केलेला हा आगळावेगळा प्रयोग सध्यातरी अपयशी ठरला, असल्याची माहिती डॉ. सुश्रृत बाभुळकर यांनी पत्रकार परिषदेत दिली.

ताडोबा व्याघ्रप्रकल्पातील पळसगाव येथे सन २०१२ मध्ये शिकाऱ्यांच्या जाळ्यात अडकल्याने साहेबरावच्या समोरच्या पायाची तीन बोटे निकामी झाली होती. नागपूर व्हेटरनरी कॉलेजच्या तज्ज्ञांनी त्याच्यावर शस्त्रक्रिया आणि उपचार करून त्याचा जीव वाचविला. यानंतर या वाघाला महाराजबागमध्ये काही वर्षे ठेवण्यात आली. २०१५ मध्ये या वाघाला गोरेवाडा प्राणीसंग्रहालयात आणल्या गेले. पायाची बोटे निकामी झाल्याने त्याला चालतांना त्रास जाणवत होता. जून २०१८ मध्ये या वाघाला डॉ. बाभुळकर यांनी दत्तक घेतले. चालतांना त्रास होत असलेल्या या वाघाचे निरीक्षण करुन या वाघाला कृत्रिम पाय लावण्याचा विचार अस्थीरोगतज्ञ डॉ. बाभुळकर यांनी वनविभागाजवळ मांडला. त्यानुसार वनविभागाने प्रयत्न सुरू केले. त्याकरिता २३ ऑगस्ट २०१८ मध्ये या वाघाची क्ष-किरण व रक्त तपासणी करण्यात आली.

त्यावेळी सर्व अहवाल योग्य असल्याचे निदर्शनास आले. यानुसार या वाघाला पाय कसा बसावायचा, त्याच्या पायाचा आकार आणि कृत्रिम पाय तसेच या आधी असा प्रयोग कुठे झाला आहे. या सर्व बाबींचा अभ्यास डॉ. बाभुळकर आणि वनविभागाने युद्ध पातळीवर सुरू केला. त्यानुसार शनिवारी सकाळी आधी साहेबरावला बेशुद्ध करण्यात आले. त्यानंतर आठच्या सुमारास या प्रक्रियेला प्रारंभ झाला. ठरल्यानुसार सर्व प्रक्रिया अगदी नियोजनानुसार पार पडली. बेशुद्ध स्थितीत असाणारा साहेबराव ज्यावेळी ९५ टक्के शुद्धीवर आला त्यावेळेस त्याने शरीरावर बसविलेला कृत्रिम पाय काढून फेकला. जगात पहिल्यांदाच वाघावर अशा प्रकारचा प्रयोग करण्यात आला. साहेबराव कृत्रिम अवयवाबाबत असे वर्तन करेल हे अपेक्षित नव्हते. तसेच पहिलाच प्रयोग असल्याने शरीर आकुंचित करून कृत्रिम पाय काढून फेकणार याची पुसट कल्पनाही नव्हती. त्यामुळे हा प्रयोग फसला. याबाबत अभ्यास करून सर्वांची साथ परत मिळाली, तर येत्या काळात पुन्हा हा प्रयोग करायचा का याबाबत निर्णय होणार घेऊ. मात्र, सध्या वेदनारहित जीवन साहेबराव जगत असल्याचे त्यांनी सांगितले.

या आगळ्या-वेगळ्या प्रयोगात राज्याचे प्रभारी प्रधान मुख्य वनसंरक्षक डॉ. रामबाबू, युकेचे डॉ. पीटर, डॉ. गिरीश उपाध्याय, डॉ. गौतम भोजने, डॉ. मयूर पानसे, डॉ. विनोद धुत, पशु व मस्य विज्ञान विद्यापीठाचे कुलगुरु डॉ. आशिष पातुरकर, डॉ. गौतम भोजने, गोरेवाडाचे विभागीय व्यवस्थाप नंदकिशोर काळे, पाडूरंग पाखले आदी उपस्थित होते.