या संघर्षमय प्रवासाचं प्रतिनिधित्व करतेय भारतीय महिला क्रिकेट संघांची माजी कर्णधार मिताली राज (). मुळात ‘शाबाश मिथु’ हा सिनेमा तांत्रिकदृष्ट्या मितालीचा चरित्रपट आहे. परंतु, या सिनेमात दिग्दर्शक सृजित मुखर्जी आणि लेखक प्रिया एवेन यांनी केवळ मितालीचाच संघर्ष सिनेमाच्या कथानकात समाविष्ट केला नसून इतर महिला क्रिकेटपटूंच्या संघर्षमय प्रवासालादेखील स्पर्श केलाय. हा संघर्षाचा प्रवास पडद्यावर मांडताना कलात्मक स्वातंत्र्य दिग्दर्शकानं घेतलं आहे. मिताली राजबरोबर संघात खेळणाऱ्या इतर महिला खेळाडूंची नावं कथानकात बदलण्यात आली आहेत. भारतातील मुख्य क्रिकेट बोर्डाचं ‘खरं’ नावदेखील सिनेमात वापरण्यात आलेलं नाही. (याची विविध कारणं असू शकतील.) त्यामुळे सिनेमाच्या कथानकाबाबत आणि त्यातील घटनांबाबत प्रेक्षकांच्या मनात शंकेची पाल चुकचुकू शकते. परंतु, पडद्यावर दिसणारा हा संघर्ष पूर्णपणे कल्पनाविलास आहे; असं म्हणणंदेखील चुकीचं ठरेल. कारण, भारतीय महिला क्रिकेट संघाला कराव्या लागलेल्या संघर्षाबाबत तत्कालीन बातम्यांमधून छापून आलंच होतं. त्यामुळे ‘शाबाश मिथु’ ही संघर्षगाथा आपल्याला भावल्याशिवाय राहत नाही.
सिनेमात एक प्रसंग आहे. क्रिकेट बोर्ड महिला खेळाडूंना यापूर्वी भारतीय संघाच्या पुरुष खेळाडूंनी वापरलेल्या त्यांच्या नावाच्या जर्सी देतात. आंतरराष्ट्रीय पातळीवर भारताचे प्रतिनिधित्व करणाऱ्या महिला खेळाडूंना स्वतःच्या नावाची हक्काची जर्सीदेखील मिळू नये? इतक्या दुजेपणाला त्यांना सामोरं जावं लागलं. जर्सीवर स्वतःच्या नावाची ओळख मिळवण्यासाठी त्या झटतात; हाच खडतर प्रवास रंजकपणे सिनेमाच्या उत्तरार्धात आपल्याला पाहायला मिळतो. उत्तरार्धातील ‘महिला क्रिकेट वर्ल्ड कप’चा ट्रॅक मुळमुळीत झाला आहे. लेखक दिग्दर्शकानं यात केवळ वर्ल्ड कप सामन्यातील खेळपट्टी मोंटाज पट दाखवला आहे. त्या ठिकाणी मिताली राज एक कर्णधार म्हणून किती सक्षम होती? याविषयी दिग्दर्शकानं प्रकाश टाकायला हवा होता. त्यामुळे मिताली राजचं मैदानावरील कार्यकर्तृत्व दाखवण्यात हा सिनेमा काहीसा कमी पडतो. आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील मितालीचं योगदान योग्यरित्या अधोरेखित केलं गेलेलं नाही.
सिनेमाचा पूर्वार्ध इतर चरित्रपटांच्या समीकरणातीलच आहे. मितालीचं बालपण, त्या काळातील तिचा सराव, मिताली आणि तिच्या क्रिकेट कोचमधील नातं, कौटुंबिक परिस्थिती; हा सर्व आलबेल मामला सिनेमाच्या सुरुवातीला आपल्या नजरेस पडतो. एका दृश्यात लहान मिताली सुरुवातीला कपडे धुण्याचे ‘धोपटणे’ घेऊन मैत्रिणींबरोबर क्रिकेट खेळते. हा सीन प्रेक्षकांसाठी नक्कीच ‘रिलेटेबल’ ठरतो. कारण, आपल्यापैकी अनेकांसाठी घरातील हे धोपटणेचे जणू आपल्या हाती आलेली पहिली-वहिली बॅट असते. हा सिनेमा मनोरंजन करणारा आहे. पण, एक संथ कहाणी म्हणून सिनेमा प्रेक्षकांसमोर उलगडतो. तो बुद्धीला पटतो, मनाला भावतोदेखील; पण तो आपल्या स्मरणात राहण्यास कमी पडतो.
सिनेमात विनाकारण कथानकाचे ट्रॅक लांबवले आहेत. पण, अभिनयाचा विचार केला तर तापसीची मेहनत रंगली आहे. तिनं मिताली ही भूमिका फार ‘डायलॉगबाजी’मध्ये न गुंतवता देहबोलीवर भर दिला आहे. मैदानावरील आणि मैदानाबाहेरील दृश्यात प्रामाणिकपणे तिनं आपली व्यक्तिरेखा रेखाटली आहे. यात सहाजिकच दिग्दर्शकाचंदेखील कौतुक आहे. तथापि, तिच्या लूकवर अधिक चांगलं काम केलं जाऊ शकलं असतं. तिच्या चेहऱ्यावरचा गडद मेकअप नजर विचलित करतो. नेहमीप्रमाणे विजय राजनं अभिनयाचे षटकार मारले आहेत. याशिवाय तितिक्षा तावडे (खेळाडू), समीर धर्माधिकारी (मितालीचे वडील) यांनी आपल्याला भूमिका खुबीनं निभावल्या आहेत. एकदंरच हा सिनेमा मनोरंजन करणारा आहे. परंतु, आजवरच्या चरित्रपट आणि ‘स्पोर्ट्स ड्रामा’च्या इतर सिनेमांच्या तुलनेत तितकासा प्रभावशाली नाही. पटकथा बांधणी आणि दिग्दर्शक पातळीवर तो डगमगतो.
सिनेमा : शाबाश मिथु
निर्मिती : वायकॉम १८ स्टुडिओज
दिग्दर्शक : सृजित मुखर्जी
लेखन : प्रिया एवेन
कलाकार : तापसी पन्नू, विजय राज
छायांकन : शीर्षा रे
संकलन : ए. श्रीकर प्रसाद
दर्जा : तीन स्टार
