डॉलरच्या तुलनेत रुपयाचे मूल्य कसे ठरवते?
कोणत्याही देशाच्या चलनाची किंमत ही अर्थव्यवस्था, मागणी आणि पुरवठा या मूलभूत तत्त्वावर आधारित असते. परकीय चलन बाजारात, ज्या चलनाची मागणी जास्त असेल ते चलनही जास्त असेल, ज्या चलनाची मागणी कमी असेल ते चलनही कमी असेल. ते पूर्णपणे स्वयंचलित आहे. सरकार चलनाच्या दरावर थेट परिणाम करू शकत नाही.
डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची विक्रमी घसरण, भारतीय चलनातील घसरणीचे काय आहे कारण
चलनाचे मूल्य निश्चित करण्याचा आणखी एक मार्ग आहे, ज्याला Pegged Exchange Rate म्हणजे स्थिर विनिमय दर म्हणतात. यामध्ये एका देशाचे सरकार दुसऱ्या देशाच्या चलनाच्या तुलनेत आपल्या देशाच्या चलनाची किंमत निश्चित करते. हे सहसा व्यापार वाढवण्यासाठी आणि चलनवाढ नियंत्रित करण्यासाठी केले जाते. उदाहरणार्थ, नेपाळने भारतासोबत निश्चित पेग विनिमय दर स्वीकारला आहे. त्यामुळे नेपाळमध्ये एका भारतीय रुपयाची किंमत १.६ नेपाळी रुपये आहे. नेपाळशिवाय मध्यपूर्वेतील अनेक देशांनीही स्थिर विनिमय दर स्वीकारले आहेत.
चलनाच्या मागणीत वाढ किंवा कमी कशी होते?
डॉलर, हे जगातील सर्वात मोठे चलन आहे. जगातील बहुतांश व्यवसाय हे डॉलरमध्ये केले जाते. परदेशातून आपण मागवलेल्या मालासाठी डॉलर मोजावे लागतात आणि विकल्यावर डॉलर मिळतात. सध्याच्या परिस्थितीत आपण आयात जास्त आणि निर्यात कमी करत आहोत. त्यामुळे आम्ही इतर देशांना जास्त डॉलर देत आहोत आणि आम्हाला कमी डॉलर मिळत आहेत. सोप्या भाषेत बोलायचे तर आपण जगाला कमी वस्तू विकतो आणि जास्त खरेदी करतो.
US फेडरल रिझर्व्हचा दे धक्का, व्याजदरात विक्रमी वाढ, भारतासह जगभरातील जनतेला बसणार झळ
रुपयाची डॉलरशी तुलना का?
जागतिक स्तरावर बहुतेक चलनांची तुलना डॉलरशी केली जाते. रुपयाची डॉलरशी तुलना का केली जाते? या प्रश्नाचे उत्तर दुसऱ्या महायुद्धातील ‘ब्रेटन वूड्स करारात’ दडलेले आहे. या करारात तटस्थ जागतिक चलन निर्माण करण्याचा प्रस्ताव होता. त्यावेळी युद्धग्रस्त जगात अमेरिका आर्थिकदृष्ट्या मजबूत झाली होती. अशा परिस्थितीत अमेरिकन डॉलर जगाचे राखीव चलन म्हणून निवडले गेले आणि डॉलरचा वापर संपूर्ण जगाच्या चलनासाठी पॅरामीटर म्हणून केला गेला.
मंदीचे सावट आणखी गडद; गुंतवणूक योजना कशी तयार करावी, कोणती खबरदारी घ्यायची, जाणून घ्या
रुपया सर्वकालीन नीचांकी पातळीवर
अमेरिकेची मध्यवर्ती बँक, फेडरल रिझर्व्हने व्याजदर वाढवण्याच्या आणि कठोर भूमिका कायम ठेवल्याच्या स्पष्ट संकेतामुळे शुक्रवार, २३ सप्टेंबर रोजी डॉलरच्या तुलनेत रुपया नीचांकी पातळीवर उघडला. रुपयाने प्रथमच प्रति डॉलर ८१ ची पातळी ओलांडली असून ब्लूमबर्गच्या मते गुरुवारी डॉलरच्या तुलनेत रुपया ८०.८६ च्या पातळीवर बंद झाला. गुरुवारी रुपयाची घसरण ही २४ फेब्रुवारीनंतरची सर्वात मोठी घसरण ठरली. याशिवाय तज्ज्ञांच्या मते डॉलरच्या तुलनेत रुपया ८१ किंवा ८१.५० च्या पातळीवर जाऊ शकतो.
