ब्रिटीश कॉमनवेल्थ ऑफ नेशन
ब्रिटनच्या एकाधिरशाहीला विरोध करणाऱ्या देशांचा समावेश या कॉमनवेल्थ देशांमध्ये करण्यात आला (Commonwealth Games 2022) होता. यात समाविष्ट देशांना काही प्रमाणात स्वातंत्र्य देण्यात आलं होतं. मात्र ब्रिटनची राणी गरज भासेल तेव्हा या देशांसाठी निर्णय घेऊ शकत होती. पहिल्या महायुद्धानंतर मात्र ऑस्ट्रेलिया, साऊथ आफ्रिका आणि कॅनडा या देशांना ब्रिटनच्या बरोबरीचा दर्जा देण्यात आला आणि १९३१ मध्ये ब्रिटीश कॉमनवेल्थ ऑफ नेशनची अधिकृतपणे स्थापना करण्यात आली.
संघटनेत सध्या ५६ देश
या संघटनेत सध्या ५६ देश आहेत, सातत्याने हा आकडा बदलत असतो. काही देशांचं सदस्यत्व रद्द केलं जातं, तर काही देश स्वतःहून सदस्यत्व काढून घेतात. आज युनायटेड किंगडमची राणी कॉमनवेल्थमधील फक्त १५ देशांची राष्ट्रप्रमुख आहे, तर बाकीच्या देशात त्यांनी निवडलेले प्रमुख असतात. जसं की आपल्या भारतात राष्ट्रपती आहेत, त्यामुळे ब्रिटनची राणी प्रमुख नाही, पण दुसरीकडे ऑस्ट्रेलिया, न्यूझीलंड, कॅनडा अशा विविध १५ देशात मात्र ब्रिटनच्या राणीला अजूनही प्रमुखाचं पद आहे. हेही वाचा – Gold Medal खरंच सोन्याची असतात का? एका पदकामध्ये नेमकं किती ग्रॅम सोनं असतं जाणून घ्या…
राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धा का भरवली जाते?
कॉमनवेल्थमध्ये समावेश असलेल्या देशांमध्येच १९३० पासून दर चार वर्षांनी राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धा भरवली जाते. ब्रिटीश एम्पायर गेम्स या नावानं ही स्पर्धा सुरु झाली. १९७८ ला हे नाव बदलून कॉमनवेल्थ गेम्स असं करण्यात आलं. कॉमनवेल्थ गेम्स फेडरेशनचं मुख्यालय लंडनमध्ये असून ही संस्था राष्ट्रकुल क्रीडा स्पर्धेचं आयोजन करते. कॉमनवेल्थ गेम्समध्ये ऑलिम्पिक खेळांबरोबरच इतर काही विशेष खेळ खेळले जातात. एकूण ५६ देश कॉमनवेल्थचे सदस्य असले तरीही एकूण ७२ देशांनी या स्पर्धेत भाग घेतला होता. पण यात अमेरिका, चीन, जपान, रशिया या क्रीडा क्षेत्रातील बलाढ्य देशांचा समावेश नसतो.
उच्चायुक्त, राजदूत, कन्सुलार यातला फरक काय?
कॉमनवेल्थ (Commonwealth Games India) देशांमध्ये अजून एक खास गोष्ट अशी आहे, की हे देश आपापसांमध्ये उच्चायुक्ताची नेमणूक करतात. उदाहरणार्थ, भारताचं पाकिस्तानमध्ये आणि पाकिस्तानचं भारतात हाय कमिशन म्हणजे उच्चायुक्तालय असतं. तर दुसरीकडे अमेरिकेची भारतात आणि भारताची अमेरिकेत एंबेसी असते. यात काही देशांच्या कन्सुलरही असतात. म्हणजे राजधानीव्यतिरिक्त इतर महत्त्वाच्या शहरांमध्ये जी दुतावासाची कार्यालयं आहेत, त्याला कन्सुलर असं म्हणतात. उच्चायुक्ताची भूमिकाही राजदुतासारखीच असते. हेही वाचा – भारताने तब्बल २२ सुवर्णपदकांसह राष्ट्रकुल गाजवलं, पदकतालिकेत पटकावलं मानाचं स्थान
कॉमनवेल्थ ऑफ इंडिपेन्डन्ट स्टेट्स म्हणजे काय?
कॉमनवेल्थ शब्द ऐकताना एक संघटना अजून तुम्ही ऐकली असेल ती म्हणजे कॉमनवेल्थ ऑफ इंडिपेन्डन्ट स्टेट्स. ही कॉमनवेल्थ देशांपेक्षा वेगळी आहे. जसं कॉमनवेल्थमध्ये ब्रिटनची एकेकाळी सत्ता असलेल्या देशांचा समावेश आहे, तसंच कॉमनवेल्थ ऑफ इंडिपेन्डन्ट स्टेट्समध्ये एकेकाळी यूएसएसआरचा भाग असलेले देश सहभागी आहेत. एका अर्थाने रशियाने आजही या संघटनेच्या माध्यमातून पूर्वीच्या यूएसएसआरला एकत्रित ठेवण्याचा प्रयत्न केला आहे. भारताने कॉमनवेल्थचा सदस्य असणं, या स्पर्धेत सहभाग घेणं यावर अनेकदा टीका देखील होते. कारण ब्रिटीशांनी आपल्यावर अधिराज्य गाजवलं हे आपण आजही कॉमनवेल्थमुळे मान्य करतो, असा त्याचा अर्थ लावला जातो. हे मान्य करणं लाजिरवाणी गोष्ट आहे असं मानत भारतानं या कॉमनवेलथ स्पर्धेत सहभागी होऊ नये असं टीकाकाराचं म्हणणं असतं.
Sports News in Marathi: Latest Marathi News on Cricket, Football, Tennis, Hockey & more | Maharashtra Times
